Taliban örgütü nedir? Nasıl ortaya çıktı, gayesi ne? İşte Taliban’ın kurucuları ve tarihi

Afganistan’da faaliyet gösteren silahlı örgüt Taliban, Peştunlar’dan oluşan sünni İslamcı küme. Küme üyeleri kendilerini ‘Afganistan İslam Emirliği’ olarak tanımlıyor.

Taliban, 1994’te Afganistan‘ın güneyindeki Kandahar kentinde ortaya çıktı.

1979’da başlayan iç savaşta Sovyet işgaline karşı savaşan kümelerden biriydi.

80’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nin dayanağıyla Sovyet güçlerine karşı savaşanlara Mücahit deniyordu.

Mücahitlerin içinden çıkan bu küme, daha sonra “talebe”nin çoğul hali olan “Taliban” ismini aldı.

Taliban, iki yıl içinde ülkenin büyük kısmında denetimi ele geçirdi.
Öteki mücahit kümeler ülkenin kuzeyine çekildi.

1996’da İslam Buyrukluğu ilan edildi. Afganistan’da katı bir şeriat rejimi kuruldu.

Amerika Birleşik Devletleri’ni gaye alan 11 Eylül hücumları Taliban rejiminin sonunu getirdi.

Amerikan idaresi, El Kural‘ye inançlı liman olduğu için Afganistan’a savaş açtı, Taliban’ı devirdi.

Taliban önderi Molla Muhammed Ömer kayıplara karıştı.

Molla Ömer’in 2013’te öldüğü, iki yıl sonra oğlu tarafından doğrulandı.

Taliban’ın iktidarda olduğu beş yıl boyunca bayanlar kamusal hayattan dışlandı.

Okumalarına ve çalışmalarına müsaade verilmiyordu. Yanlarında erkek olmadan dışarı çıkmaları da yasaktı.

Taliban rejiminde Batı kültürüne de yasak getirildi. Kırbaç cezaları üzere uygulamalar vardı. Buda heykellerinin dinamitle havaya uçurulduğu imgeler Taliban iktidarının simgelerinden biri oldu.

Taliban’ı iktidardayken yalnızca dört ülke tanıdı. Afganistan’ın güney komşusu Pakistan, kuzey komşusu Türkmenistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri.

Öbür ülkeler ve Birleşmiş Milletler, Kuzey İttifakı’nı muhatap kabul ediyordu. BM ve Amerika Birleşik Devletleri yaptırım uyguladı.

TALİBAN ÖNDERİ KİMDİR?

Taliban’ın bugün dini önderi Heybetullah Akhunzade.
İki numaralı ismi ve siyasi başkanı ise Molla Abdül Gani Birader.

Taliban’ın dört kurucusundan biri olan Molla Birader, askeri stratejist ve kumandan olarak öne çıkıyor.

Molla Ömer’in kardeşiyle evli olan Molla Birader, birebir vakitte en güvendiği kumandanlardan biriydi.

Afganistan‘ın eski Devlet Lideri Hamit Karzai ile de tıpkı aşiretten geliyor.

TALİBAN NE İSTİYOR, EMELİ NE?

Taliban 2000’lerin başında kaybedilen gücü geri kazanmak istiyor. Örgüt ülkeye tekrar şeriatı getirmek ve parlamentoyu kaldırmayı amaçlıyor.

TALİBAN KAÇ ŞAHISTAN OLUŞUYOR?

2021 yılında 75.000 savaşçıları olduğu iddia ediliyor.

TALİBAN’IN UYGULAMALARINDAN KİMİLERİ

Evvelce nispeten yumuşak bir görünüm veren örgüt Kabil’in ele geçirilmesinin akabinde çok katı kurallar uygulamaya başladı.

Şeriata dayalı anayasal sistem yürürlüğe girdi. Hanefi mezhebi ön planda tutuldu.

Şeriatın gündelik hayatta uygulandığını takip etmek için Emr-i bil Maruf (iyiliği emretme) Bakanlığı oluşturuldu.

Hayatın her alanından soyutlanan bayanların çalışması, kız çocuklarının okula gitmesi ve eğitim alması büsbütün yasaklandı.

Bayanlara peçe zaruriliği erkeklere ise takke ve sakal mecburiyeti getirildi.

Sakalını kesenler için 6 aydan başlamak üzere mahpus cezası verildi. Yüzü görülen bayanlar kırbaçlandı.

Afganistan Televizyonu‘nun yayını durduruldu. Fotoğraf dahil her türlü görsel yayın ve müzik yasaklandı.

Erkeklere, konutuna en yakın mescitte 5 vakit namaz kılma mecburiyeti getirildi.

Emr-i bil Maruf vazifelileri mescitlerde yoklama aldı.

Mazeretsiz mescide gitmeyenlere ağır yaptırım uygulandı.

Namaz müddetlerini bilmeyenler kırbaçlandı.

Bütün okullar medreseye dönüştürüldü. Ders kitaplarındaki görseller yok edildi.

Medreselerde 3’üncü sınıftan itibaren tüm öğrencilere en az 3 metre olmak üzere sarık sarma mecburiyeti getirildi.

Ele geçirilen tüm bilgisayarlar TV kabul edilerek kırıldı.

‘İslam devletine karşı gelenler’ hain ilan edilerek direkt idam edildi.

Bilhassa farklı mücahit kümelere mensup şahıslar, yakalandıklarında şer ve fesat kararı ile idam edildi.

Çok sayıda kişinin çeşitli sebeplerle eli kesildi.

İdamların ve el kesmelerin birçoğu cuma namazlarından sonra gerçekleştirildi ve halka izlettirildi.

Kesilen eller, kentin merkezinde sergilendi.

Resmi kurumlarda Peştu lisanı mecbur edildi.

Toplu taşıma araçlarındaki aynalar, bayanlara bakılabileceği gerekçesiyle kaldırıldı.

KABİL HAVALİMANI’NDA KAÇIŞ İZDİHAMI: POLİS HAVAYA ATEŞ AÇTI

Kaynak: NTV